Complicaties

Acuut of chronisch

Complicaties van diabetes mellitus omvatten problemen die zich snel (acuut) of in de loop van de tijd (chronisch) ontwikkelen. Deze complicaties kunnen van invloed zijn op veel orgaansystemen. De complicaties van diabetes kunnen de kwaliteit van leven drastisch aantasten en langdurige invaliditeit veroorzaken. 

Oorzaak

Over het algemeen komen complicaties veel minder vaak voor en minder ernstig bij mensen met een goed gecontroleerde bloedglucosewaarde en HbA1c. Sommige niet-wijzigbare risicofactoren zoals leeftijd bij het ontstaan van diabetes, type diabetes, geslacht en genetica kunnen het risico beïnvloeden. Andere gezondheidsproblemen verergeren de chronische complicaties van diabetes zoals roken, obesitas, hoge bloeddruk, verhoogde cholesterolspiegels en gebrek aan regelmatige lichaamsbeweging.

Type 2

Type 2 diabetes op (relatief) jongere leeftijd brengt een veel hogere prevalentie van complicaties zoals diabetische nierziekte (nefropathie), diabetische oogklachten (retinopathie) en diverse diabetische zenuwschade (perifere neuropathie) dan type 1 diabetes, hoewel er geen significant verschil in de kans op arteriële stijfheid en hypertensie. De oorzaak hier is dat diabetes type 2 vaak al gedurende langere tijd aanwezig is voordat de diagnose wordt gesteld en de behandeling start. De schade is dan ontstaan in de periode dat de diabetes onbehandeld was. Ook speelt de hoge insulinespiegel die ontstaat bij insulineresistentie waarschijnlijk een rol in het ontstaan van de diabetes complicaties.

Diverse onderzoeken

• Een studie uit 1988 gedurende 41 maanden wees uit dat verbeterde glucosecontrole leidde tot aanvankelijke verslechtering van complicaties, maar niet werd gevolgd door de verwachte verbetering van complicaties. In 1993 werd ontdekt dat het serum van mensen met diabetes met neuropathie toxisch is voor zenuwen, zelfs als het bloedglucose normaal is. 
• Onderzoek uit 1995 daagde ook de theorie van hyperglykemie uit als oorzaak van diabetische complicaties. Het feit dat 40% van mensen met diabetes die hun bloedsuiker zorgvuldig onder controle hadden, toch neuropathie ontwikkelden, maakte duidelijk dat andere factoren betrokken waren. In een meta-analyse van 2013 van 6 gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken waarbij 27.654 patiënten waren betrokken, verminderde strakke bloedglucosecontrole het risico op sommige macrovasculaire en microvasculaire gebeurtenissen, maar zonder effect op mortaliteit door alle oorzaken en cardiovasculaire mortaliteit.
• Onderzoek uit 2007 suggereerde dat bij type 1-diabetici de voortdurende auto-immuunziekte die aanvankelijk de bètacellen van de pancreas vernietigde, ook neuropathie en nefropathie kan veroorzaken. In 2008 werd zelfs voorgesteld om retinopathie te behandelen met medicijnen om de abnormale immuunrespons te onderdrukken in plaats van door de bloedsuikerspiegel.
• De bekende familiare clustering van het type en de mate van diabetische complicaties geeft aan dat genetica (genetisch of gewoonte van leefstijl?) een rol speelt bij het veroorzaken van complicaties:

- De observatie van 2001, dat nakomelingen zonder diabetes van type 2 diabetici een verhoogde arteriële stijfheid en neuropathie hadden ondanks normale bloedglucosewaarden,

- De observatie van 2008, dat niet-diabetische eerstegraads familieleden van mensen met diabetes verhoogde enzymniveaus hadden geassocieerd met diabetische nierziekte/nefropathie.

- De bevindingen uit 2007 dat familieleden zonder diabetes van type 1-diabetici een verhoogd risico hadden op microvasculaire complicaties, zoals diabetische retinopathie

Bescherming

Sommige genen lijken bescherming te bieden tegen diabetische complicaties, zoals gezien in een subset van langdurig diabetes type 1 overlevenden zonder complicaties.

Schade

Chronische verhoging van de bloedglucosespiegel leidt tot schade aan bloedvaten, angiopathie genaamd. De endotheelcellen langs de bloedvaten nemen meer glucose op dan normaal, omdat ze niet afhankelijk zijn van insuline. Ze vormen dan meer oppervlakte-glycoproteïne dan normaal en zorgen ervoor dat het basaalmembraan dikker en zwakker wordt. De resulterende problemen zijn gegroepeerd onder "microvasculaire ziekte" als gevolg van schade aan kleine bloedvaten en "macrovasculaire ziekte" als gevolg van schade aan de slagaders.