Behandeling met insuline

Insuline is een hormoon gemaakt van het eiwit peptide. Dit hormoon heeft invloed op de glucosestofwisseling omdat het de bloedglucosewaarde verlaagt. De eilandjes van Langerhans, dit zijn de bètacellen van de alvleesklier, produceren het hormoon. De naam insuline komt van het Latijnse woord insula, dit betekent eiland. De insuline wordt vervoerd via het bloed. Een tekort leidt tot diabetes mellitus.

Insuline is het medicijn om mensen met diabetes te behandelen. Elk type werkt gedurende een specifieke tijd. Deze hoeveelheid tijd is afhankelijk van lichaamsbeweging, dieet, ziekte, sommige medicijnen, stress, de dosis, hoe je het inneemt of waar je het injecteert.

Type 1 en insuline

Mensen met diabetes type 1  injecteren iedere dag insuline, vaak tot vier of vijf keer per dag (penregime). Een andere mogelijkheid om het hormoon toe te dienen is het gebruiken van een pomp (Continuous Subcutaneous Insulin Infusion (CSII)). Bij een pomp plaats je de canule (flexibel kunststof naaldje) onder de huid (subcutaan). Dit betekent dat je om de twee tot drie dagen een nieuwe canule plaatst. 

Type 2 en insuline

Soms moeten mensen met diabetes type 2 ook beginnen met injecteren of de pomp. Zij starten wanneer dieet, lichamelijke activiteit en tabletten de bloedsuikerspiegel niet langer effectief regelen. Als in geval van diabetes type 2 de orale antidiabetica niet meer toereikend zijn zal de zorgverlener insuline toevoegen aan het behandelplan. De insuline, 1 x daags geïnjecteerd,  wordt samen met metformine gebruikt. Mocht ook de 1 x daagse injectie niet meer voldoende zijn, zal de zorgverlener overstappen naar een frequentere insulinetoediening of mogelijk kiezen voor toevoeging van de zogenaamde DPP-4 remmers of de GLP1-antagonisten bij 1 x daagse insuline injectie. Deze keuze zal altijd in overleg met de zorgvrager zijn.

Snelwerkende insuline: hoe werkt dat?

Snelwerkende insuline werkt over een smal, meer voorspelbaar tijdsbereik. Omdat het snel werkt, wordt het meestal aan het begin van een maaltijd gebruikt. Ook werkt deze vorm zoals die meestal ook wordt geproduceerd door de menselijke alvleesklier. Maar het verlaagt ook snel de bloedsuikerspiegel en werkt korte tijd. Als een snelwerkende soort wordt gebruikt in plaats van een kortwerkende soort aan het begin van het diner, kan dit ernstige dalingen van de bloedsuikerspiegel midden in de nacht voorkomen. 

Op dit moment zijn er twee soorten snelwerkende insuline beschikbaar met een piek na 1 tot 2 uur en een werking van 4 tot 5 uur:

• aspart (Novorapid) (Fiasp)
• flulisine (Apidra)
• lispro (Humalog)

Kortwerkende insuline: hoe werkt dat?

Kortwerkende insuline treedt in werking en vlakt sneller af dan een langwerkende soort. Een kortwerkende soort wordt vaak 30-60 minuten vóór een maaltijd gebruikt, zodat deze tijd heeft om te werken. Deze vloeibare vorm is helder en hoef je niet om te schudden voor gebruik.

Op dit moment zijn er drie kortwerkende soorten beschikbaar met een piek na 2 tot 4 uur en een werkingsduur van 6 tot 8 uur:

• regular (Actrapid) (Humuline) (Insuman rapid)

Langwerkende insuline: hoe werkt dat?

Langwerkende insuline piekt niet zoals de kortwerkende soort en is in staat om de bloedglucosewaarde een hele dag te reguleren. Dit is vergelijkbaar met de werking die normaal de alvleesklier produceert om de bloedsuikerspiegel tussen de maaltijden te beheersen. Deze langwerkende soort noemt men ook wel basale of achtergrond-insuline. Omdat hij op de achtergrond werkt om de bloedglucose onder controle te houden tijdens de dagelijkse routine. Als voedsel in het lichaam komt, stijgt de bloedglucosewaarde. Door de langwerkende soort is het startpunt van de stijging lager en gelijkmatiger waardoor de beheersing gemakkelijker is. Hierdoor is het mogelijk om een gezonde bloedglucosewaarde te creëren.

Langwerkende insuline dien je 1 of 2 maal per dag toe via een injectie. Meestal via een insulinepen.

Er zijn momenteel vijf verschillende langwerkende insulineproducten beschikbaar:

• glargine (Lantus), duurt maximaal 24 uur
• detemir (Levemir), duurt 18 tot 23 uur
• glargine (Toujeo), duurt meer dan 24 uur
• degludec (Tresiba), duurt maximaal 42 uur
• glargine (Basaglar), duurt maximaal 24 uur

Hoewel Lantus en Toujeo beide glargine-producten zijn, die door dezelfde fabrikant zijn gemaakt, wijkt de dosering mogelijk iets af. Dit komt omdat ze verschillende formule-concentraties hebben die kleine veranderingen veroorzaken in de manier waarop ze de bloedsuikerspiegel regelen. Vanwege deze verschillen kunnen ze elkaar niet vervangen en vraagt om een specifiek voorschrijven van de zorgverlener. Deze soort is niet helder en dient voor gebruik voorzichtig te worden omgezwenkt.

Hoe vaak moet ik insuline injecteren?

Gewoonlijk injecteer je deze soort eenmaal daags om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Het is bijvoorbeeld wel belangrijk om deze soort iedere dag op hetzelfde tijdstip te injecteren.  Op deze wijze voorkom je hiaten in de dekkingsgraad of het zogenaamde stapelen van dosering. Een hiaat in de dosering veroorzaakt een verhoging van de bloedglucosewaarde. Stapelen betekent dat de doses te dicht bij elkaar zijn, waardoor hun activiteit overlapt. Een mogelijke bijwerking is dan een te lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie). Symptomen van lage bloedsuikerspiegel zijn onder meer: duizeligheid, koude rillingen, wazig zien, zwakheid, hoofdpijn, flauwvallen.

Andere mogelijke bijwerkingen van deze soort injecties zijn pijn, roodheid of zwelling van de huid op de injectieplaats.

Hoe leer ik insuline spuiten?

Als je te horen krijgt dat je moet gaan spuiten kan dat zeer beangstigend zijn. Het injecteren is echter veel eenvoudiger dan de meeste mensen denken. Er zijn verschillende hulpmiddelen die je kunt gebruiken om de toediening eenvoudiger te maken. Pennaalden zijn heel fijn en dat geldt ook voor canules. Daarnaast voelen mensen, die de injecties nodig hebben, zich veel beter zodra ze beginnen te injecteren. Als iemand begint met spuiten, kan hun arts of diabetesverpleegkundige helpen met voorlichting en ondersteuning. Ze zullen leren over:

• Het type en de werking van patiënteninsuline?
• Hoe, waar en wanneer het hormoon injecteren?
• Hoe kunnen injectieplaatsen worden gedraaid?
• Waar kunt u de insuline halen en veilig bewaren?
• Hoe een lage bloedglucose beheersen?
• Hoe kunnen ze hun bloedglucosewaarden en insulinedoses bijhouden?
• Wie helpt hen bij het aanpassen van de insulinedosis?

Zelfmanagement bij diabetes 

Als je diabetes type 1 hebt, is het belangrijk om aan zelfmanagement te doen. Hiermee ben je gemakkelijker in staat om een leven te leiden dat bij jou past. Hiervoor is kennis over koolhydraten en het matchen van jouw insuline met de voeding dat je eet de ideale manier om dit te beheersen. Maar afhankelijk van wat je eet, kunnen jouw doseringen tijdens de maaltijd daarom variëren van maaltijd tot maaltijd en van dag tot dag.