Is alcohol en diabetes een goeie combinatie?
Het leven mag je vieren. Bij het vieren hoort volgens velen een alcoholische versnapering. Maar hoe zit het in geval van diabetes? Mag je alcohol gebruiken als je diabetes hebt? En, als je alcohol wilt gebruiken, hoe pak je dit dan het beste aan?
Wanneer drink je alcohol?
Alcohol wordt vaak gekoppeld aan gezelligheid. Vaak wordt er gezegd: “doe toch gezellig mee”. Veel mensen drinken ook alcohol om te ontspannen. Of ervaren ze een prettig gevoel na het drinken van een paar glazen alcohol. Sommige mensen ervaren ze wat gemakkelijker in slaap te kunnen vallen. Ook vinden sommige mensen alcohol lekker. De reclame voor alcohol triggert mensen om diverse producten met alcohol uit te proberen. De invloed van jouw omgeving is ook een stimulans om te gaan drinken. Als bijvoorbeeld de mensen in jouw omgeving regelmatig alcohol drinken dan ga je vaak ook alcohol drinken. Tot slot zijn er natuurlijk ook andere redenen om alcohol te gaan drinken. Bijvoorbeeld als mensen zorgen hebben, stress ervaren of problemen willen vergeten. Deze laatste negatieve redeneren zorgen vaak sneller tot problematisch gebruik en kan eerder leiden tot een verslaving.
Advies Gezondheidsraad
De Gezondheidsraad adviseert alle volwassenen, ook mensen met diabetes, om geen alcohol te drinken of maximaal één glas per dag. Drink minimaal twee dagen per week geen alcohol.
Alcohol is dus niet verboden als je diabetes hebt en je ouder bent dan 18 jaar. Belangrijk bij het gebruik van alcohol bij diabetes is dat je weet welke invloed alcohol heeft op jouw diabetes en bloedglucosewaarden.
Alcoholvrije dranken zijn een goed alternatief, maar bekijk dan wel het etiket. Alcoholvrij bier bevat bijvoorbeeld vaak veel koolhydraten en calorieën. Tip: maak zelf alcoholvrije, koolhydraatarme cocktails. Je kunt eindeloos variëren met diverse ingrediënten. Je kunt hierbij denken aan water (met of zonder bubbels) met kruiden zoals munt of gember. Ook kun je hier bijvoorbeeld citroen, aardbeien of ander rood fruit in doen. Mogelijk heb je zelf ook nog andere ideeën.
Heb je diabetes en gebruik je alcohol dan is het advies om altijd wat te eten bij het drinken van alcohol om te voorkomen dat er een hypoglykemie ontstaat.
Het effect van alcohol op diabetes
Wat is het effect van de alcohol op jouw diabetes, op de medicijnen die je gebruikt en de rest van jouw gezondheid? Alcohol heeft zeer diverse effecten op ons lichaam en brein. Bij diabetes heb je spelen er nog specifieke effecten op de diabetes een rol. Deze effecten van alcohol kunnen zijn:
Een hypo in de nacht
Een van de functies van de lever is het verwijderen van gifstoffen uit het lichaam. Als er gifstoffen (zoals de alcohol) verwerkt moet worden geeft de lever geen glucose uit de opslag in je lichaam af aan je bloedbaan. Normaal als je een hypoglycemie ervaart zorgt je lever door de afgifte van glucose dat je weer uit die hypo komt. Als je alcohol hebt gebruikt is dit dus niet mogelijk. Je kunt daardoor sneller een hypo krijgen, ook als je niet eens zoveel hebt gedronken.
Het afbreken van de alcohol duurt lang. Jouw lever is lang bezig (uren) om de alcohol af te breken. Hierdoor loop je de hele nacht kans op een hypoglycemie. Hoe meer je drinkt, des te langer is jouw lever bezig met de afbraak van de alcohol. de lever breekt één glas alcohol in ongeveer anderhalf uur af.
Daarnaast slaap je door de alcohol dieper. Daarom bestaat de kans dat je niet wakker wordt van de hypo.
Vlak na het drinken
Bij elke consumptie van een zoeter alcoholisch drankje stijgt je bloedglucosewaarde door de aanwezigheid van suikers/koolhydraten in het alcoholische drankje. In eerste instantie Gaat de bloedglucosewaarde dan omhoog. Deze piek zal tijdens jouw slaap voorbij zijn, maar de lever is dan nog steeds bezig, met het verwerken van de alcohol.
Enkele uren later
Zoals we al zagen is de lever druk bezig met de afbraak van de alcohol. Vervolgens zakt jouw bloedglucose op termijn en ontstaat een hypoglycemie in de uren die hierop volgen. Daarnaast lijken de gevoelens van een hypoglycemie wel wat op het gevoel van wat aangeschoten zijn.
Als je in een hypoglycemie terecht komt doordat de lever geen glucose vrij kan geven aan de bloedbaan loop je in ernstige gevallen het risico dat dit leidt tot bewustzijnsverlies, epileptische aanvallen of in sommige situaties zelfs tot overlijden.
Welke effecten zijn er nog meer?
Je hebt met alcoholische dranken niet alleen een effect van de alcohol. Ook de suiker die in de vele drankjes zitten hebben een effect op je waardes. Denk maar aan drankjes als zoete wijn, mixdranken, likeur en bier. Je ziet dat je dus rekening moet houden met minimaal twee effecten. Namelijk het effect van de alcohol en het effect van de koolhydraten.
Medicijnen
Gebruik je tabletten voor je diabetes? Dan is het belangrijk te weten dat niet alle medicijnen goed samen gaan met het gebruik van alcohol. In de bijsluiter van alle orale (via de mond) diabetes medicijnen moet beschreven staan wat het effect is van alcohol in combinatie met deze medicijnen. De kans op een hypoglycemie is in een aantal geval namelijk groter bij gebruik van medicijnen voor diabetes. Overleg altijd goed met jouw diabetes zorgverlener.
Glucagon
Het gebruik van glucagon in geval van een hypoglycemie Na gebruik van alcohol is het effect van glucagon om de bloedglucose te verhogen ook nog eens minder sterk.
Hypo-gevoeligheid
Als je (teveel) alcohol drinkt ben je minder gefocust op het controleren van je bloedglucosewaarde. Ook voel je de hypoglycemie minder goed aankomen. Daarnaast slaap je dieper, waardoor wordt je minder gemakkelijk wakker wordt als je tijdens je slaap een hypo hebt.
Lever
De lever heeft meerdere functies, ze breekt alle gifstoffen af in het lichaam, daarnaast is de lever nodig om glucose vrij te maken om te zorgen dat je glucose op peil blijft zolang je niet eet. Dit laatste de gluconeogenese is niet mogelijk als de lever met de afbraak van de gifstoffen, zoals de alcohol, bezig is. Het gevolg is dat je bloedglucosewaarde daalt en je risico op een hypoglycemie hebt.
De lever kan per kg lichaamsgewicht 0,1 gram alcohol per uur afbreken. Gemiddeld duurt het dan bij een mens van 70 kilo bijna 1,5 uur om de alcohol uit 1 glas bier (10 gram alcohol per glas) te verwerken. Als je een avond lang alcohol hebt gebruikt kan dit effect wel zo’n 6 tot 8 uur duren. Soms duurt het zelfs wel 24 uur.
Bloeddruk
Alcohol zorgt voor een stijging van je bloeddruk. Door deze stijging krijg je een extra belasting op de bloedvaten.
Diabetescomplicaties verergeren
De complicaties die bij diabetes kunnen ontstaan veroorzaken orgaanschade wat de kans op vroegtijdig overlijden verhoogt. Bij zwaar alcoholgebruik, minimaal zes glazen alcohol per dag, verhoogt de kans op hart- en vaatziekten, leverschade, verminderde nierfunctie of zelfs nierfalen, schade aan het netvlies in de ogen en neurologische stoornissen.
Daarnaast zal de zelfzorg in geval van zwaar alcoholgebruik niet op de eerste plaats staan. Hierdoor is er ook een verhoogd risico op vroegtijdig overlijden.
Betere insulinegevoeligheid door hogere temperaturen
Tijdens de vakantie in een wat warmer gebied, of als je uitgaat en lekker gaat dansen, kunnen de temperaturen wel eens oplopen. Je kunt dan te maken krijgen met een een hoger insulinegevoeligheid. De insuline wordt door de activiteiten en de hogere temperaturen sneller opgenomen in je lichaam waardoor je bloedglucose ook sneller zakt.
Misverstanden
- Omdat er voldoende koolhydraten in alcohol zitten zou je kunnen denken dat je in de avond niets meer hoeft te eten. Dit klopt niet. Op het moment dat je geen koolhydraten uit voeding binnenkrijgt, zal de lever ongeveer zes uur lang glucose kunnen vrijmaken uit zijn eigen voorraden, het glycogeen. Die voorraad moet wel op peil gehouden blijven door goed te eten. Je bloedglucose gaat na het drinken van een zoete alcoholische drank eerst wel omhoog maar zal daarna ook snel zakken. Wel dien je rekening te houden met de koolhydraten in zoete mixdrankjes.
- Soms zien buitenstaanders een hypoglycemie aan voor dronkenschap. Dit is natuurlijk heel vervelend en daarnaast verwarrend als je ook alcohol hebt gedronken.
- Daarnaast wordt er wel eens gezegd dat diabetes invloed heeft op de ademtest voor alcohol. Dit is niet waar. Er ontstaat een vervelende situatie als je op straat een hypo krijgt en danig in de war raakt. Als je een hypoglycemie krijg terwijl je op straat loopt en dan de politie tegen het lijf loopt, zou deze wel eens kunnen denken dat je dronken bent. Een goede regel is: drink niet meer dan twee alcoholische consumpties per avond. De effecten blijven dan beperkt. En zorg dat je er ook wat bij eet.
Kun je diabetes krijgen van alcoholgebruik?
Er wordt onderzoek gedaan naar het ontstaan van diabetes type 2 bij (zwaar) alcoholgebruik. We weten inmiddels dat vooral een ongezonde leefstijl hier een grote rol bij speelt. Vaak is het vetgehalte van het bloed dan te hoog. De oorzaak hier is een ongezonde leefstijl en/of veelvuldig alcoholgebruik. Ook als de lever niet meer zo goed functioneert, als gevolg van overmatig alcoholgebruik, kan de bloedglucosewaarde in het bloed niet meer op peil gehouden worden.
Tips en trucs
Wil je toch eens alcohol gaan gebruik dan is het belangrijk om met een aantal zaken rekening te houden. Hieronder staan een aantal tips en trucs!
1. Een van de eerste tips die je kunt toepassen geldt niet alleen in geval van het gebruik van alcohol. Namelijk het gebruik van een diabetes identiteitskaartje of een SOS plaatje/Medical Alert penning. Ook is het verstandig om te melden bij de mensen waar je activiteiten mee onderneemt te vertellen dat je diabetes hebt en wat zij mogelijk kunnen doen in geval van een hypoglycemie. Bijvoorbeeld waar je dextro bewaart voor als je dat nodig hebt. Of wie ze moeten waarschuwen als je buiten bewustzijn bent.
2. Let op: symptomen van een hypoglycemie kun je vergelijken met de kenmerken van ‘een glaasje teveel ophebben’. Daarom wordt een hypoglycemie ook wel eens aangezien voor openbaar dronkenschap. Ook dan is het verstandig om je vrienden waarmee je iets gaat drinken te vertellen dat je diabetes hebt. Daarnaast is het dan ook weer belangrijk dat zij weten wat de symptomen van een hypo zijn, zodat zij je kunnen helpen.
3. Bespreek met jouw zorgverlener wat te doen bij welke waarde in geval van alcohol gebruik. Vaak geven de zorgverleners wel een bijspuit-schema of een tijdelijk basaal-instelling voor het geval je een te hoge bloedglucosewaarde hebt.
4.Drink je voor de eerste keer alcohol. Kijk dan eerst eens hoe je erop reageert. Zorg er bijvoorbeeld voor dat er iemand bij jou is die weet wat te doen in geval van een hypoglycemie in geval van alcohol gebruik. Als je jezelf test hoe je reageert leer je ook hoe je mogelijk ernstige hypo’s kunt voorkomen. Wees altijd voorzichtig met aanpassingen tijdens alcoholgebruik. Eenmaal gespoten insuline kun je niet meer uit je lichaam verwijderen.
5. Houd altijd rekening met de activiteiten die je gaat doen/hebt gedaan.
- Drinken op een lege maag geeft meer risico op een hypoglycemie.
- Heb je de hele avond lekker gedanst. Dan is het ook belangrijk om dit mee te nemen in je overweging van hoeveel je moet gaan eten.
- Heb je ’s middags gesport en ga je ’s avonds drinken check je bloedglucose dan wat vaker. Je hebt namelijk dan meer kans op een nachtelijke hypoglycemie. Sla vooral geen maaltijden over, je hebt de koolhydraten hard nodig als voorraad.
6. Waarschuw je huisgenoten als je thuiskomt. Je bent misschien niet in staat om helder te denken en adequaat te reageren als je iets moet doen. Bijvoorbeeld kunnen ze jou helpen herinneren om even je bloedglucose te controleren. Of ze kunnen even iets te eten voor je klaarmaken.
Meten is weten!
7. Meten is weten! Houd je bloedglucosemeter/scanner bij de hand. Controleer altijd eerst je bloedglucose waarde. Bespreek met je zorgverlener hoe hoog deze minimaal moet zijn voordat je gaat slapen.
8. Eet langzame koolhydraten voordat je gaat slapen. In de stad kun je wellicht nog een frietje scoren of een broodje shoarma bij de snackbar. Misschien heb je thuis gewoon behoefte aan een stukje brood of een bakje met wat chips. Welke hoeveelheid koolhydraten je moet nemen overleg je van te voren met jouw zorgverlener.
9. Heb je erg veel gedronken ’s avonds? Dan is het verstandig om de volgende ochtend een stevig ontbijt te nuttigen. Immers er is kans op een hypo tot 24 uur later. Controleer natuurlijk ook regelmatig je bloedglucosewaarde.
10. Wil je uitslapen? Zorg er dan voor dat je toch je bloedglucosewaarde controleert of laat controleren door een huisgenoot.
11. Wil je toch corrigeren op basis van een hoge bloedglucose waarde? Bespreek deze situatie van te voren met jouw zorgverlener. Jouw zorgverlener kan een advies geven wat te doen bij welke bloedglucose waarde.
12. Wil je zoete mixen drinken, zoete wijn of donker bier houd dan rekening met de hoge concentratie koolhydraten. Bespreek met je zorgverlener wat te doen bij hoger bloedglucosewaarde als gevolg van zoete drankjes.
Tot slot
Als je met mate (maximaal 1-2 drankje en niet vaker dan 2 keer per week) geniet van een drankje met alcohol en je voorzorgsmaatregelen neemt dan is het risico dat je loopt wat minder dan wanneer je extreem gaat drinken. Als je niet meer weet wat je doet, weet je ook niet meer hoe je jouw diabetes moet managen.
