Zelfmanagement

Zelfmanagement, ook wel zelfzorg, bij diabetes is een proces. Een proces van ontwikkeling van kennis en/of bewustzijn door te leren leven met de soms complexe situatie van diabetes in de sociale context van het leven. Omdat de overgrote meerderheid van de dagelijkse zorg bij diabetes wordt behandeld door de persoon met diabetes zelf en zijn/haar familie, is er een belangrijke behoefte aan betrouwbare en valide maatregelen voor zelfmanagement van diabetes. 

Essentie

Er zijn zeven essentiële onderdelen bij zelfmanagement bij mensen met diabetes die goede resultaten voorspellen. Deze onderdelen zijn:

• Gezond eten
• Regelmatige lichaamsbeweging
• Controleren van bloedglucosewaarde
• Medicijngebruik
• Probleemoplossend vermogen
• Gezonde copingvaardigheden (hoe ga je om met stressvolle situaties)
• Risicoverminderend gedrag

Deze voorgestelde maatregelen kunnen nuttig zijn voor zowel zorgverleners en opvoeders die individuele patiënten behandelen en voor onderzoekers die nieuwe benaderingen van zorg evalueren. 

Zelfrapportage

Zelfrapportage is verreweg de meest praktische en kosteneffectieve benadering voor zelfzorg-beoordeling en wordt toch vaak als onbetrouwbaar beschouwd. Toch zijn deze genoteerde ervaringen juist belangrijk om steeds weer te evalueren en hiervan te leren.

Beheersing

Diabetes zelfzorg-activiteiten zijn gedragingen die worden ondernomen door mensen met of met een risico op diabetes om de ziekte met succes zelf te beheren. De zeven genoemde onderdelen van gedrag bleken positief gecorreleerd te zijn met een goede glykemische controle, vermindering van complicaties en verbetering van de kwaliteit van leven. Bovendien werd opgemerkt dat zelfzorg niet alleen betrekking heeft op het uitvoeren van deze activiteiten, maar ook op de onderlinge relaties. 

Gezonde leefstijl

Zelfzorg bij diabetes vereist dat de patiënt vele voedings- en leefstijlaanpassingen aanbrengt, aangevuld met de ondersteunende rol van zorgverleners voor het handhaven van een hoger niveau van zelfvertrouwen dat leidt tot een succesvolle gedragsverandering.

Educatie

Voorlichting over diabetes is belangrijk, maar vraagt om een verbinding met een bijbehorende actie om zelfzorg-activiteiten door de persoon met diabetes goed te ondersteunen. Zelfzorgactiviteiten verwijzen naar gedragingen zoals het volgen van gezonde voeding, verhoogde lichaamsbeweging, zelfcontrole van bloedglucosewaarden en voetverzorging. 

Doel

Het verlagen van het HbA1c van de persoon met diabetes kan het ultieme doel van zelfmanagement bij diabetes zijn, maar het kan niet het enige doel zijn in de zorg voor een persoon met diabetes. Veranderingen in zelfzorg-activiteiten moeten ook worden geëvalueerd op vooruitgang in de richting van gedragsverandering. Het ultieme doel is kwaliteit van leven voor iemand met diabetes.

Zelfcontrole

Zelfcontrole van de bloedglucosewaarde is de basis van diabeteszorg die kan zorgen voor participatie van de persoon met diabetes bij het bereiken en handhaven van specifieke glycemische doelen. Het belangrijkste doel van monitoring is de beoordeling van de algehele glycemische controle. Tevens het tijdig starten van geschikte stappen om een optimale controle te bereiken. 

Informatie

Zelfcontrole biedt informatie over de huidige glycemische status, waardoor de therapie kan worden beoordeeld. Op basis van die beoordeling ben je in staat aanpassingen te maken in voedingsinname, lichaamsbeweging en medicatie om een optimale glycemische controle te bereiken. Ongeacht gewichtsverlies is gebleken dat regelmatige lichamelijke activiteit gepaard gaat met verbeterde gezondheidsresultaten bij personen met diabetes of prediabetes. Regelmatige (dagelijks) lichaamsbeweging is essentieel voor het bereiken van verbetering van de gezondheidsstatus.

Onderstaand vind je een lijst met diabetes begrippen en kennis over zelfmanagement bij diabetes die veel worden gebruikt. Klik op een begrip om de definities en uitleg hierbij te lezen.