Diabetes en mondgezondheid

Tijdens mijn werk als mondhygiënist krijg ik regelmatig mensen in de stoel met diabetes. Wat mij opvalt is dat deze mensen veel weten over de diabetes zelf, maar niet over de relatie tussen diabetes en de mondgezondheid.

Hieronder zal ik uitleggen welke problemen vaak bij mensen met diabetes voorkomen en wat je hieraan kan doen.

Poort van de gezondheid

Tijdens mijn studie leerde ik dat de mond gezien kan worden als ‘’de poort’’ van onze gezondheid. Is de mond niet gezond dan loop je verhoogd risico op het krijgen van bepaalde ziekte/ aandoeningen hierbij kan je denken aan bijvoorbeeld hart- en vaatziekten.

Bij diabetes werkt dit min of meer ook zo. De mate van de mondgezondheid kan invloed hebben op de diabetes. Andersom kan een slecht gereguleerde diabetes ook invloed hebben op de mond.

Problemen

Welke problemen zien we vaak bij mensen met diabetes terug en wat is daar de oorzaak van? Mensen met diabetes hebben:

A. Vaker last van een droge mond.

Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn. 

• Het kan komen door de hoge bloedglucosewaarden. Het hoge suikergehalte in het bloed zorgt voor meer vocht verlies wat dus kan leiden tot een droge mond.
• Medicatie kan hierbij ook een rol spelen, verschillende geneesmiddelen die worden gebruikt bij diabetes hebben een droge mond als bijwerking. Zeker bij mensen die meerdere verschillende soorten medicatie gebruiken zie je deze klacht vaak terugkomen.

B. Eerder last van schimmels in de mond

Dit komt door een verminderde leukocytenfunctie (leukocyten -> witte bloedcellen, deze hebben als functie het beschermen van het lichaam tegen schadelijke stoffen als virussen, schimmels en bacteriën).

C. Verhoogde kans op infecties in de mond

De genezing van wondjes gaat vooral bij mensen met microvasculaire schade (schade aan de kleine bloedvaten in bijvoorbeeld ogen, nieren en zenuwen) slechter, waardoor er meer kans op infecties ontstaat.

D. Meer kans op gingivitis en parodontitis.

Wat houden gingivitis en parodontitis in? Gingivitis is de ontsteking van het tandvlees. Dit kenmerkt zich door rood, gezwollen en slap tandvlees. Soms een vieze smaak of slechte adem, bij het tandenpoetsen begint het tandvlees vaak te bloeden. Ben je er niet bewust van dat je gingivitis hebt en wordt dit niet behandeld kan de ontsteking door gaan naar de dieper gelegen weefsels. Er vindt dan afbraak van het kaakbot plaats rondom tanden- en of kiezen. Dit wordt parodontitis genoemd. Wordt parodontitis niet behandeld kan dit leiden tot verlies van tanden- en of kiezen. 

Een hoge bloedglucosespiegel en de verminderde leukocytenfunctie leveren ook een bijdrage op de verhoogde kans op het krijgen van gingivitis- en of parodontitis, evenals het effect van andere leefstijlfactoren zoals roken.

Vicieuze cirkel

Zoals hierboven genoemd kan diabetes eraan bijdragen dat er ontstekingen en problemen in de mond ontstaan. Andersom is het zo dat als je parodontitis hebt en je rookt, je in het lichaam meer ontstekingen hebt. Meer ontstekingen in het lichaam kunnen juist weer leiden tot de ongevoeligheid voor insuline. Hierdoor kan er dan een verslechtering van de diabetesregulatie ontstaan, waardoor de parodontitis weer minder goed kan genezen. 

Een voorbeeld uit de praktijk

Een aantal jaar geleden kwam er een 55-jarige vrouw bij mij in de stoel. Mevrouw had flink overgewicht en rookte. Bij het onderzoek in de mond werd meteen duidelijk dat mevrouw last had van heel onrustig tandvlees. Rood van kleur, gezwollen, plaque bij de tandvleesrand en bloeding na het meten van het tandvlees. De gingivitis was op sommige plaatsen al overgegaan naar parodontitis.

Motivatie

Mevrouw schrok hier erg van en was super gemotiveerd om dit te verhelpen. Bij mevrouw heb ik al het tandsteen verwijderd, instructie gegeven hoe het beste gepoetst kan worden en hoe er tussen de tanden en kiezen gereinigd hoort te worden.

Controle

Mevrouw kwam 3 maanden later weer bij mij terug, om te kijken of de situatie in de mond was verbeterd. Dit was helaas niet helemaal het geval. Het zag er mooi schoon uit mevrouw was goed bezig met de elektrische tandenborstel en reinigde elke dag goed tussen de tanden en de kiezen met een rager. Wederom gereinigd en gekeken of de maten van de ragers nog goed waren. 

Bacteriekweek

Twee maanden later kwam mevrouw weer en weer geen verbetering. Wij hebben toen besloten om een bacteriekweek te doen. Hierbij wordt er onderzocht welke bacteriën er in de verdiepte pockets (ruimtes tussen tand en tandvlees de diepte in) aanwezig zijn. In de uitslag hiervan zaten geen agressieve bacteriën die je tegen kan komen bij parodontitis waarbij alleen reinigen geen of weinig effect heeft. 

Diabetes type 2

Na een goed gesprek met mevrouw heb ik haar het advies gegeven om bloed te laten prikken bij de huisarts. Mevrouw heeft dit laten doen en hieruit bleek dat mevrouw diabetes heeft. Mevrouw had van mij al het advies gekregen om te stoppen met roken, wat ze na deze uitslag is gaan doen. Mevrouw is gezonder gaan eten en heeft medicatie gekregen om de diabetes onder controle te krijgen. Toen de diabetes goed gereguleerd was zagen we ook ineens in de mond hele goede verbeteringen. 

Conclusie

Hieruit kan je concluderen dat in dit geval de nog niet gediagnostiseerde diabetes zeker invloed heeft gehad op de gingivitis en parodontitis bij deze mevrouw.

Zelfzorg

Wat kan je zelf doen om de mondgezondheid goed op niveau te krijgen?

Tweemaal daags poetsen bij voorkeur met een elektrische tandenborstel.

Dagelijks gebruik maken een tandenstoker- en of rager (Liever geen flossdraad aangezien dit te weinig plaque tussen de kiezen verwijderd. Je ziet vaak beschadiging van het tandvlees wanneer je uitschiet met je flossdraad het tandvlees in.)

Professionele controle en advies

Laat het gebit regelmatig controleren door een tandarts of mondhygiënist. Mocht er iets veranderd zijn in het gebruik van medicatie geef dit dan ook altijd aan. De mondhygiënist verwijdert het tandsteen mocht dit aanwezig zijn en zal kijken welke tandenborstel het beste gebruikt kan worden en wat het beste is om tussen de tanden en kiezen te gebruiken. Door de juiste maat rager of tandenstoker te gebruiken kan je op de meest effectieve manier de plaque tussen de tanden en kiezen verwijderen. En zo verklein je de kans op het krijgen van bijvoorbeeld gingivitis en parodontitis en andere problemen in de mond.

Voorkom problemen

Kortom een goede mondgezondheid is belangrijk om problemen met de diabetes en in de mond te voorkomen.